In 2006 stelde Wilders dat er sprake is van een ‘tsunami van islamisering’, waarmee hij op levendige wijze duidelijk probeerde te maken dat het aantal islamitische migranten in Nederland substantieel is en dat dit catastrofale gevolgen kan hebben. De watermetafoor van Wilders illustreert de retorische potentie van metaforen: metaforen kunnen aspecten van de argumentatie op zo’n manier benadrukken of verbergen dat de argumentatie er redelijker door lijkt. In welke mate metaforen dit kunnen doen, is echter nog niet volledig vastgesteld. In deze lezing zal ik een aantal voorwaarden bespreken waaronder metaforen de redelijkheidsbeoordeling van argumentatie beïnvloeden. Dit zal ik doen aan de hand van experimenteel onderzoek waarin metaforen gebruikt worden als ondersteunende premissen in argumenten (‘Je moet niet stoppen met sporten wanneer je aan het lijnen bent, want je moet ook niet de verwarming aanzetten wanneer alle ramen openstaan’). In dit onderzoek is aan taalgebruikers gevraagd om de redelijkheid van 48 hypothetische dialoogfragmentjes te beoordelen waarin deugdelijke of drogredelijke argumenten zijn opgenomen. De helft van de deugdelijke en drogredelijke argumenten bevatte een opzettelijke metafoor, de andere helft geen metafoor. Er werd gebruikgemaakt van opzettelijke metaforen om de respondenten ertoe aan te zetten de metaforen ook daadwerkelijk als metaforen te beschouwen. Verder is een repeated measurement design in combinatie met een multiple message design gebruikt om de externe validiteit van het experiment te waarborgen. Daarnaast is de redelijkheid van de uitspraken die ten grondslag liggen aan de metaforen beoordeeld aan de hand van een pretest, zodat veranderingen in de redelijkheidsbeoordeling van de items in het uiteindelijke experiment toegeschreven kunnen worden aan het feit dat er een metafoor is gebruikt, niet aan het feit dat de uitspraak in de ene metafoor redelijker zou kunnen zijn dan in de andere metafoor. Aan de hand van dit onderzoek zal ik bespreken in hoeverre de aanwezigheid van een opzettelijke metafoor de redelijkheidsbeoordeling beïnvloedt van deugdelijke en drogredelijke argumentatie. Eerst zal ik ingaan op het verband tussen het metafoorgebruik in argumenten en analogieargumentatie, vervolgens presenteer ik de opzet van het experiment, en ten slotte zal ik de resultaten bespreken.
