Samenwerken, communiceren, problemen oplossen en kritisch en creatief denken zijn vaardigheden die van mondige wereldburgers in de 21e eeuw verwacht worden. Het is de taak van leerkrachten om de huidige generatie kinderen deze 21e-eeuwse vaardigheden bij te brengen. Interactie tussen leerkracht en leerling en tussen leerlingen onderling speelt hierin een cruciale rol. Tijdens dit symposium gaan we in op de wijze waarop kinderen in de basisschoolleeftijd (4-12 jaar) participeren in verschillende typen gesprekken en welke rol de interactie speelt in aspecten van gezamenlijke kennisconstructie en taalvaardigheidsontwikkeling (lezen en schrijven). De data bestaan uit recente video-opnames, gemaakt in verschillende basisschoolklassen. De analyses zijn primair georiënteerd op de principes van de (toegepaste) Conversatieanalyse (Schegloff, 2007; Antaki, 2011). De inzichten die we met deze onderzoeksmethode genereren, dragen bij aan duurzame onderwijsvernieuwing. Het symposium zal bestaan uit drie korte presentaties waarna er ruimte is voor vragen en discussie. De presentaties gaan in op de volgende thema’s.
1. Elaboratie-uitnodigingen in klassengesprekken Om gesprekken met de hele klas te bevorderen, wordt leerkrachten vaak geadviseerd om de leerlingen zo veel mogelijk aan het woord te laten en zelf vooral monitor van het gesprek te zijn (o.a. Myhill, 2006; Soter et al., 2008). Een van de manieren waarop leerkrachten dit doen is door leerlingen uit te nodigen hun bijdragen verder uit te breiden. In deze presentatie laat ik zien hoe zulke uitnodigingen tot elaboraties precies worden vormgegeven en wat voor responsen ze bij de leerlingen sorteren.
2. Begripsproblemen bij dialogisch lezen Tijdens dialogisch lezen in de context van onderzoekend leren stuiten kinderen bij momenten van hardop of stil lezen op begripsproblemen. Sommigen begripsproblemen worden behandeld door de participanten. De wijze waarop kinderen hulp vragen en de manier waarop de begripsproblemen vervolgens behandeld worden (Elbers & De Haan, 2005), laten zien dat kinderen georiënteerd zijn op het leesdoel, namelijk een tekst begrijpen om de informatie te gebruiken om hun onderzoeksvraag te beantwoorden.
3. Voorstellen tijdens gezamenlijk schrijven Kinderen die gezamenlijk schrijven in de context van onderzoekend leren, doen op verschillende manieren voorstellen (Couper-Kuhlen, 2014) voor de tekst. De wijze waarop andere participanten reageren op deze voorstellen en op het schrijfproduct, toont verschillende reflectieve praktijken. Kinderen lijken zich hierbij te oriënteren op algemene communicatieve principes (Grice, 1989) en (meta)linguïstische kennis (Camps & Milian, 2000; Myhill & Newman, 2016). Discussiant: Albert Walsweer
